Ορθοπαιδική Παίδων

Ορθοπαιδική Παίδων – Παιδοορθοπεδικός

H ορθοπεδική παίδων είναι το κομμάτι της ορθοπεδικής που ασχολείται με τα μυοσκελετεικά προβλήματα των παιδιών. Με γνώση των ιδιαιτεροτήτων που παρουσιάζουν τα παιδιά καθώς μεγαλώνουν έχει ιδιαίτερη σημασία η ο ορθοπεδικός έλεγχος, ώστε να αναγνωριστούν νωρίς οι παθήσεις που μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα στο μέλλον.

Οι πιο συνηθισμένοι τραυματισμοί στην παιδική ηλικία διαφερουν αρκετά από αυτούς των  ενηλίκων. Είναι σημαντικό να υπάρχει γνώση των τραυματισμών και των καταγμάτων των παιδιών ώστε η αντιμετώπιση να είναι πολύ αποτελεσματική.

Με την υποστήριξη της παιδιάτρου Dr. Αικατερίνης Λουτρούκη προσφέρουμε:

• Υπερηχογραφικό έλεγχο νεογνών για δυσπλασία ισχίων
• Πελματογράφημα
• Υπερηχογράφημα Μυοσκελετικού
• Ορθοπεδικός έλεγχος παίδων & εφήβων
• Χειρουργική αποκατάσταση σε κακώσεις
• Αντιμετώπιση Μυοσκελετικών πόνων

Οι πιο συχνές παιδικές ορθοπεδικές παθήσεις και προβλήματα:

Δυσπλασία ισχίου

Περίπου 4% των μωρών γεννιούνται με δυσπλασία των ισχίων. Η δυσπλασία είναι μια βλάβη στην ανάπτυξη της κοτύλης, δηλαδή στο τμημα του ισχίου που βρίσκεται στη λεκάνη και η κεφαλή του ισχίου δεν καλυπτεται πλήρως.

Η δυσπλασία του ισχίου αν δεν διαγνωστεί έγκαιρα είναι προδιαθεσικός παράγοντας για την εμφάνιση οστεοαρθρίτιδας σχετικά πολύ νωρίς.

Η διάγνωση της μπορεί να γίνει με υπερηχογραφικό έλεγχο την 6^η εβδομάδα της ζωής του νεογνού. Η έγκαιρη διάγνωση και η αντιμετώπιση με τη χρήση κατάλληλου νάρθηκα οδηγεί στη σωστή ανάπτυξη της άρθρωσης του ισχίου και προλαμβάνεται η πρώιμη εμφάνιση οστεοαρθρίτιδας.    

Σκολίωση στα παιδιά: Τι πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς

Η σκολίωση είναι μια παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης που προκαλεί πλάγια καμπύλωση. Είναι η πιο συχνή πάθηση της σπονδυλικής στήλης στα παιδιά και επηρεάζει περίπου το 3% των παιδιών ηλικίας 10 έως 18 ετών.

Τι προκαλεί την σκολίωση;

Στις περισσότερες περιπτώσεις (περίπου 80%), η αιτία της σκολίωσης είναι άγνωστη (ιδιοπαθής). Σε άλλες περιπτώσεις, μπορεί να οφείλεται σε νευρομυϊκές παθήσεις, συγγενείς ανωμαλίες ή τραυματισμούς.

Ποια είναι τα συμπτώματα της σκολίωσης;

Το πιο συνηθισμένο σύμπτωμα της σκολίωσης είναι μια ορατή καμπύλωση της σπονδυλικής στήλης. Άλλα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Πόνο στην πλάτη
• Κούραση
• Δυσκολία στην αναπνοή
• Ανισομεγέθη ισχία
• Προεξοχή ωμοπλάτης

Πώς γίνεται η διάγνωση της σκολίωσης;

Η διάγνωση της σκολίωσης γίνεται  με σωματική εξέταση και ακτινογραφίες.

Πώς αντιμετωπίζεται η σκολίωση;

Η θεραπεία της σκολίωσης εξαρτάται από τη βαρύτητα της καμπύλωσης και την ηλικία του παιδιού. Σε ήπιες περιπτώσεις, η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει παρακολούθηση με ακτινογραφίες κάθε 6 μήνες. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να χρειαστεί θεραπεία με κηδεμόνα, φυσικοθεραπεία ή χειρουργική επέμβαση.

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;

Εάν ανησυχείτε για το παιδί σας, είναι σημαντικό να εξεταστεί  από έναν γιατρό. Ο γιατρός θα μπορέσει να αξιολογήσει το παιδί σας και να σας ενημερώσει για τις διαθέσιμες επιλογές θεραπείας.

Παθήσεις των κάτω άκρων:

1. Η βλαισοπτερνοποδία και η πλατυποδία είναι συνήθως κληρονομικές, ενώ η κοιλοποδία μπορεί να οφείλεται σε νευρολογικές βλάβες. Οι θεραπείες περιλαμβάνουν ειδικά ορθωτικά πέλματα και φυσιοθεραπείες για ενίσχυση των μυών του ποδιού.

Δυσπλασία ισχίου:

1. Η αναπτυξιακή δυσπλασία του ισχίου περιλαμβάνει ποικιλία παθήσεων όπου η άρθρωση του ισχίου δεν αναπτύσσεται φυσιολογικά. Αναγνωρίζονται διάφορες μορφές, από μια ελαφρά μη βαθιά υποδοχή έως και πλήρες εξάρθρημα της κεφαλής του μηριαίου οστού.

Κατάγματα των οστών:

1. Τα κατάγματα συνήθως οφείλονται σε τραύματα και προκαλούν πόνο, διόγκωση και ευαισθησία. Η θεραπεία εξαρτάται από τη θέση και τη σοβαρότητα του κατάγματος.

Φλεγμονές των οστών και των αρθρώσεων:

1. Αν και σπάνιες στα παιδιά, μπορούν να είναι σοβαρές και να έχουν μοιραία αποτελέσματα. Η νεανική ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι ένας τύπος φλεγμονής που συνήθως επηρεάζει παιδιά κάτω των 4 ετών και μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμες αρθρικές παραμορφώσεις.
   
   

Μυοσκελετικές παθήσεις:

• Αρθρίτιδα: Φλεγμονή των αρθρώσεων που μπορεί να προκαλέσει πόνο, δυσκαμψία και οίδημα. Η θεραπεία εξαρτάται από τον τύπο της αρθρίτιδας και μπορεί να περιλαμβάνει φάρμακα, φυσικοθεραπεία ή χειρουργική επέμβαση.
• Τενοντίτιδα: Φλεγμονή ενός τένοντα, ο οποίος συνδέει τους μύες στα οστά. Η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει ανάπαυση, πάγο, συμπίεση, ανύψωση, φάρμακα, φυσικοθεραπεία ή χειρουργική επέμβαση.
• Σύνδρομο πόνου στις αυξανόμενες φάσεις: Πόνος στα πόδια που εμφανίζεται στα παιδιά κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης. Η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει ανάπαυση, πάγο, ανύψωση, φάρμακα ή ορθοπεδικά βοηθήματα.

Ραιβογονία και Βλαισογονία:

Η ραιβογονία και η βλαισογονία στα γόνατα είναι παθήσεις που σχετίζονται με τον άξονα του κέντρου βάρους των κάτω άκρων.

Η ραιβογονία και η βλαισογονία μπορεί να θεωρηθούν φυσιολογικές σε βρέφη και νήπια, έως ότου φτάσουν σε μια ορισμένη ηλικία.

• Ραιβογονία:
  
  
  • Συχνή: Παρατηρείται στα περισσότερα μωρά μέχρι την ηλικία των 2 ετών.
  • Φυσιολογική: Τα γόνατα φαίνονται στραβά λόγω της ανάπτυξης των μυών και των οστών.
  • Ευθυγράμμιση: Συνήθως ευθυγραμμίζεται μέχρι την ηλικία των 10-12 ετών.
• Βλαισογονία:
  
  
  • Συχνή: Παρατηρείται στα περισσότερα μωρά από 3 έως 4 ετών.
  • Φυσιολογική: Τα πόδια φαίνονται στραβά λόγω της ανάπτυξης των μυών και των οστών.
  • Ευθυγράμμιση: Συνήθως ευθυγραμμίζεται μέχρι την ηλικία των 10-12 ετών.

Ωστόσο, σε κάποιες περιπτώσεις, η ραιβογονία και η βλαισογονία μπορεί να αποτελούν ένδειξη παθολογίας:

• Ραιβογονία:
  
  
  • Μετά την ηλικία των 2: Αν τα γόνατα παραμένουν στραβά.
  • Βάδιση με τα δάχτυλα: Αν το παιδί περπατάει στις μύτες των ποδιών.
  • Πόνος: Αν το παιδί νιώθει πόνο στα γόνατα ή στα πόδια.
• Βλαισογονία:
  
  
  • Πριν την ηλικία των 2: Αν τα πόδια φαίνονται πολύ στραβά από νωρίς.
  • Μετά την ηλικία των 10-12: Αν τα πόδια παραμένουν στραβά.
  • Πόνος: Αν το παιδί νιώθει πόνο στα πόδια ή στην πλάτη.

Ραιβογονία:

• Ορισμός:Παραμόρφωση των ποδιών προς τα έξω, όπου τα γόνατα ακουμπούν μεταξύ τους όταν τα πόδια είναι ίσια.
• Αίτια: Γενετικοί παράγοντες, ραχίτιδα, παχυσαρκία, ραγδαία ανάπτυξη.
• Συμπτώματα: Πόνος στα γόνατα, πόνος στα πόδια, κούραση κατά τη βάδιση, δυσκολία στο τρέξιμο.
• Θεραπεία: Η θεραπεία εξαρτάται από τη σοβαρότητα της ραιβογονίας και την ηλικία του παιδιού. Μπορεί να περιλαμβάνει ορθοπεδικά βοηθήματα, ασκήσεις, φυσικοθεραπεία ή χειρουργική επέμβαση.

Βλαισογονία:

• Ορισμός:Παραμόρφωση των ποδιών προς τα μέσα, όπου οι αστράγαλοι ακουμπούν μεταξύ τους όταν τα πόδια είναι ίσια.
• Αίτια: Γενετικοί παράγοντες, ραχίτιδα, παχυσαρκία, ραγδαία ανάπτυξη, τραυματισμοί.
• Συμπτώματα: Πόνος στα πόδια, κούραση κατά τη βάδιση, δυσκολία στο τρέξιμο, πρόκληση πτώσεων.
• Θεραπεία: Η θεραπεία εξαρτάται από τη σοβαρότητα της βλαισογονίας και την ηλικία του παιδιού. Μπορεί να περιλαμβάνει ορθοπεδικά βοηθήματα, ασκήσεις, φυσικοθεραπεία ή χειρουργική επέμβαση.

Η Ανισοσκελία

Η ανισοσκελία, γνωστή και ως “Λειτουργική Συντομία Άκρων”, είναι η παθολογική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από διαφορά στο μήκος των κάτω άκρων. Μπορεί να επηρεάσει το μηριαίο οστό, την κνήμη ή και και τα δύο οστά.

Αίτια:

Η ανισοσκελία μπορεί να οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, όπως:

• Γενετικοί παράγοντες: Κληρονομικές παθήσεις.
• Τραυματισμοί: Κατάγματα ή εξαθρήσεις που επηρεάζουν την ανάπτυξη των οστών.
• Λοιμώξεις: Οστεομυελίτιδα ή άλλες λοιμώξεις που βλάπτουν τα οστά.
• Νόσοι: Νόσοι όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα ή η οστεοπόρωση.
• Συγγενείς ανωμαλίες: Κάποιες παθήσεις που υπάρχουν από τη γέννηση, όπως η ημιπλασία ή η δυσπλασία ισχίου.

Συμπτώματα:

Τα συμπτώματα της ανισοσκελίας μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Πόνο στα πόδια, στους γοφούς ή στην πλάτη
• Κούραση κατά τη βάδιση
• Δυσκολία στο τρέξιμο ή στο ανέβασμα σκάλας
• Στάση σώματος με σκυφτό ή στραβό τρόπο
• Ορατή διαφορά στο μήκος των ποδιών

Θεραπεία:

Η θεραπεία της ανισοσκελίας εξαρτάται από την αιτία, τη σοβαρότητα και την ηλικία του παιδιού. Μπορεί να περιλαμβάνει:

• Παρακολούθηση: Σε ήπιες περιπτώσεις, ο ιατρός μπορεί να παρακολουθεί την ανάπτυξη του παιδιού για να βεβαιωθεί ότι η διαφορά στο μήκος δεν αυξάνεται.
• Υποδήματα ανύψωσης: Χρησιμοποιούνται για να “μακρύνουν” το κοντότερο πόδι.
• Ορθοπεδικές επεμβάσεις: Μπορεί να χρειαστούν για να επιμηκύνουν ή να βραχύνουν το οστό, ανάλογα με την περίπτωση.
• Φυσικοθεραπεία: Βοηθά στην ενδυνάμωση των μυών και στη βελτίωση της ισορροπίας και του συντονισμού.

Επιπτώσεις:

Η ανισοσκελία μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία και την ποιότητα ζωής του παιδιού. Μπορεί να προκαλέσει πόνο, κούραση, δυσκολίες στην κίνηση και ψυχολογικά προβλήματα.

Είναι σημαντικό να συμβουλευτείτε έναν ορθοπεδικό εάν παρατηρήσετε οποιοδήποτε από τα συμπτώματα της ανισοσκελίας στο παιδί σας. Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη μελλοντικών προβλημάτων και στην εξασφάλιση της υγιούς ανάπτυξης του παιδιού

Ραιβοϊπποποδία: Κατηγορίες και Χαρακτηριστικά

Η Ραιβοϊπποποδία, γνωστή και ως “Ιπποποδία”, αποτελεί μια ορθοπεδική πάθηση που χαρακτηρίζεται από στροφή του άκρου πόδι προς τα έξω. Διακρίνεται σε τρεις βασικές κατηγορίες με βάση την αιτιολογία της:

1. Συγγενής Ραιβοϊπποποδία:

• Η συχνότερη μορφή, εμφανίζεται από τη γέννηση.
• Προσβάλλει συχνότερα τα αγόρια (2:1).
• Εμφανίζεται και στα δύο πόδια σε περίπου μισές περιπτώσεις.
• Μπορεί να οφείλεται σε:
  • Γενετικούς παράγοντες.
  • Περιβαλλοντικούς παράγοντες.
  • Συνδυασμό γονιδίων και περιβάλλοντος.

2. Παραλυτική Ραιβοϊπποποδία:

• Προκύπτει από νευρολογική βλάβη, όπως:
  • Πολιομυελίτιδα.
  • Εγκεφαλική παράλυση.
  • Μηνιγγομυελοκήλη.
• Συνδέεται με αδυναμία στους μύες του ποδιού, οδηγώντας σε ραιβοϊπποποδία.

3. Ραιβοϊπποποδία στην Αρθρογρύπωση:

• Εμφανίζεται σε ασθένειες που προκαλούν ακαμψία στις αρθρώσεις, όπως:
  • Αρθρογρύπωση πολλαπλή συγγενής.
  • Σύνδρομο ακινησίας του εμβρύου.
• Η ραιβοϊπποποδία αποτελεί ένα από τα συμπτώματα της υποκείμενης ασθένειας.

Επιπρόσθετες πληροφορίες:

• Η ραιβοϊπποποδία μπορεί να συνοδεύεται από άλλες ορθοπεδικές ανωμαλίες, όπως πλατυποδία ή κλίση της λεκάνης.
• Η θεραπεία εξαρτάται από την αιτία και τη σοβαρότητα της ραιβοϊπποποδίας. Μπορεί να περιλαμβάνει:
  • Φυσικοθεραπεία: Για την ενδυνάμωση των μυών και την αύξηση της ευλυγισίας.
  • Ορθοπεδικά βοηθήματα: Νάρθηκες ή υποδήματα για τη διόρθωση της στάσης του ποδιού.
  • Χειρουργική επέμβαση: Σε σοβαρές περιπτώσεις, για την αλλαγή της θέσης των οστών ή των τενόντων.

Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία μπορούν να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής του παιδιού και να αποτρέψουν μελλοντικές επιπλοκές.

Πλατυποδία: Ορισμός, Ανάπτυξη και Αξιολόγηση

Ορισμός:

Η Πλατυποδία, είναι μια ορθοπεδική πάθηση που χαρακτηρίζεται από χαμηλή ή εξαφανισμένη καμάρα στα πόδια. Συχνά συνοδεύεται από στροφή της πτέρνας προς τα έξω (βλαισότητα).

Ανάπτυξη:

Φυσιολογικά, η καμάρα του ποδιού αρχίζει να αναπτύσσεται μετά την ηλικία των 12-18 μηνών, όταν το βρέφος αρχίζει να περπατά. Η πλήρης ανάπτυξή της ολοκληρώνεται γύρω στα 5-6 χρόνια.

Είναι φυσιολογικό σε αυτή την ηλικιακή περίοδο τα πόδια να έχουν χαμηλή καμάρα. Μόνο εάν η χαμηλή καμάρα συνδυάζεται με βλαισότητα της πτέρνας, αξιολογείται ως ορθοπεδικό πρόβλημα.

Αξιολόγηση:

Η αξιολόγηση της πλατυποδίας γίνεται από ορθοπεδικό. Ο ιατρός θα λάβει υπόψη:

• Ιστορικό:
  • Ηλικία
  • Προηγούμενα τραύματα
  • Οικογενειακό ιστορικό πλατυποδίας
• Εξέταση:
  • Στάση του ποδιού
  • Ευλυγισία αστραγάλου
  • Δύναμη μυών
  • Αλλοιώσεις στο δέρμα (π.χ. κάλλοι)
• Εξετάσεις:
  • Ακτινογραφίες
  • Υπερηχογραφήματα
  • Περπατογράφημα

Θεραπεία:

Η θεραπεία της πλατυποδίας εξαρτάται από τη σοβαρότητα της πάθησης και την ηλικία του ατόμου. Μπορεί να περιλαμβάνει:

• Χρήση ορθοπεδικών βοηθημάτων: Νάρθηκες, πέλματα στήριξης, υποδήματα.
• Φυσικοθεραπεία: Ασκήσεις ενδυνάμωσης και ευλυγισίας.
• Χειρουργική επέμβαση: Σε σοβαρές περιπτώσεις, για την ανακατασκευή της καμάρας του ποδιού.

Είναι σημαντικό να συμβουλευτείτε έναν ορθοπεδικό εάν παρατηρήσετε:

• Χαμηλή καμάρα στα πόδια
• Πόνο στα πόδια, στα γόνατα ή στην πλάτη
• Κούραση κατά τη βάδιση
• Δυσκολία στο τρέξιμο
• Βλαισότητα της πτέρνας

Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία της πλατυποδίας μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα ζωής και να αποτρέψει μελλοντικές επιπλοκές.

Παροδική Υμενίτιδα Ισχίου: Συχνό Φαινόμενο στα Παιδιά

Η Παροδική Υμενίτιδα Ισχίου, γνωστή και ως “Λειτουργική Συγγωνίτιδα Ισχίου”, αποτελεί μια συχνή πάθηση που προσβάλλει παιδιά ηλικίας 1 έως 12 ετών. Χαρακτηρίζεται από φλεγμονή του αρθρικού υμένα του ισχίου, η οποία αυτοϊαταιται μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Βασικά Χαρακτηριστικά:

• Συχνότητα: Πολύ συχνή στα παιδιά.
• Ηλικία: 1 έως 12 ετών.
• Αιτία: Άγνωστη. Πιθανές ερμηνείες: ιογενής λοίμωξη, αλλεργική αντίδραση, υπέρχρηση.
• Συμπτώματα:
  • Πόνος στην περιοχή του ισχίου, του έσω μηρού και της βουβωνικής περιοχής.
  • Περιορισμός της κίνησης του ισχίου (απαγωγή, έκταση, στροφή).
  • Χωλότητα (σε σοβαρές περιπτώσεις).
• Διάρκεια: Η φλεγμονή υποχωρεί αυθόρμητα μέσα σε 1-2 εβδομάδες.

Σημαντικές Πτυχές:

• Η υμενίτιδα του ισχίου δεν αποτελεί μια ξεχωριστή ασθένεια, αλλά σύμπτωμα μίας υποκείμενης πάθησης.
• Η φλεγμονή προέρχεται από άλλο σημείο του οργανισμού και επηρεάζει έμμεσα το ισχίο.
• Η διάγνωση βασίζεται στην κλινική εξέταση και σε ακτινογραφίες (για αποκλεισμό άλλων παθήσεων).

Θεραπεία:

Η θεραπεία εστιάζει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων. Περιλαμβάνει:

• Ξεκούραση: Αποφυγή δραστηριοτήτων που προκαλούν πόνο.
• Εφαρμογή πάγου: 3-4 φορές την ημέρα για 15-20 λεπτά.
• Παυσίπονα: Χορήγηση μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων, όπως ιβουπροφαίνη ή παρακεταμόλη, σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού.
• Φυσικοθεραπεία: Ασκήσεις για την ενδυνάμωση και την ευλυγισία του ισχίου (σε μεταγενέστερο στάδιο).

Είναι σημαντικό:

• Να μην αγνοείτε τα συμπτώματα του παιδιού σας.
• Να επισκεφθείτε τον Ορθοπεδικό για έλεγχο και διάγνωση.
• Να ακολουθείτε πιστά τις οδηγίες θεραπείας.

Ραιβόκρανο: Τι είναι και πώς αντιμετωπίζεται

Το ραιβόκρανο, γνωστό και ως στραβόλαιμος, είναι μια συγγενής πάθηση που επηρεάζει τους μυς του αυχένα, προκαλώντας στροφή και κλίση της κεφαλής προς τη μία πλευρά. Η πάθηση εμφανίζεται σε περίπου 1 στις 250 γεννήσεις και μπορεί να γίνει αντιληπτή από τις πρώτες ημέρες ή μήνες ζωής.

Ποια είναι τα αίτια;

Τα αίτια του ραιβόκρανου δεν είναι πλήρως κατανοητά. Σε περίπου το 80% των περιπτώσεων, η πάθηση είναι συγγενής, δηλαδή οφείλεται σε βλάβη στους μυς του αυχένα κατά τη διάρκεια της εμβρυϊκής ανάπτυξης. Στις υπόλοιπες περιπτώσεις, το ραιβόκρανο μπορεί να οφείλεται σε τραυματισμό κατά τον τοκετό, λοίμωξη ή νευρολογική πάθηση.

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Το κύριο σύμπτωμα του ραιβόκρανου είναι η στροφή και κλίση της κεφαλής προς τη μία πλευρά. Άλλα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Δυσκολία στην περιστροφή της κεφαλής
• Πόνος στον αυχένα
• Σχέση της κεφαλής προς τον ώμο
• Μυϊκή δυσκαμψία
• Ασύμμετρη ανάπτυξη του προσώπου και του κρανίου

Πώς αντιμετωπίζεται;

Η θεραπεία του ραιβόκρανου εξαρτάται από τη βαρύτητα της πάθησης και την ηλικία του παιδιού. Σε ήπιες περιπτώσεις, η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει απλές ασκήσεις και φυσικοθεραπεία. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση για την απελευθέρωση των βραχύνων μυών.

Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία είναι σημαντικές για την πρόληψη μόνιμων επιπλοκών, όπως περιορισμός της κίνησης του αυχένα, δυσμορφία του προσώπου και αναπτυξιακές καθυστερήσεις.